غول خواب را تنظیم کنید

نفیسه مجیدی‌زاده: این گزارش برای همه است! هم برای آن‌هایی که برنامه‌ی خوابشان به‌هم خورده و کم می‌خوابند و هم آن‌هایی که زیاد می‌خوابند، همان‌ها که ظهر که از مدرسه برمی‌گردند دو ساعت می‌خوابند، همان‌ها که شب بی‌موقع می‌خوابند و صبح با شیپور هم نمی‌توانی از خواب بیدارشان کنی و البته که مشکلات آن‌ها در

نفیسه مجیدی‌زاده: این گزارش برای همه است! هم برای آن‌هایی که برنامه‌ی خوابشان به‌هم خورده و کم می‌خوابند و هم آن‌هایی که زیاد می‌خوابند،

همان‌ها که ظهر که از مدرسه برمی‌گردند دو ساعت می‌خوابند، همان‌ها که شب بی‌موقع می‌خوابند و صبح با شیپور هم نمی‌توانی از خواب بیدارشان کنی و البته که مشکلات آن‌ها در زمان امتحان‌ها بیش‌تر می‌شود.

ما یکی از آن‌ها را در خانه داریم. به هستی نوجوان ۱۶ساله‌مان می‌گوییم غول خواب. او می‌تواند ساعت‌ها بخوابد و تا وقتی‌که کسی او را بیدار نکند، به خوابش ادامه بدهد. خواب او هیچ ارتباطی با زنگ تلفن، زنگ در حیاط، سروصدای تلویزیون و جاروبرقی و حتی امتحان فردا ندارد!

اصلاً یکی از دلایل انتخاب رشته‌ی فنی‌حرفه‌ای همین بود که او به واحدهای عملی بیش‌تر علاقه دارد تا وقت زیادی برای درس‌خواندن نگذارد!

یک نیاز طبیعی

دکتر بحیره فرشچی، متخصص اعصاب و روان و دارای بورد تخصصی از دانشگاه شهید بهشتی درباره‌ی خواب نوجوانان به هفته‌نامه‌ی دوچرخه می‌گوید: «خواب یک نیاز طبیعی اولیه است. خواب کافی به ما کمک می‌کند که بهتر فکر کنیم و عملیات پیچیده را راحت‌تر حل کنیم و از زندگی لذت بیش‌تری ببریم. دانشمندان ارتباط خواب را با عملکردهای پیچیده‌ی شناختی، احساسی و کارکردهای اجرایی نشان داده‌اند.»

نتیجه‌ی خواب ناکافی

به‌گفته‌ی فرشچی، «خواب ناکافی باعث کاهش درجه‌ی هوشیاری، کاهش تمرکز، کاهش حافظه‌ی کوتاه‌مدت و کاهش بازدهی عملکرد مغز می‌شود. ضمن این‌که درایجاد خلق منفی مؤثر است.

در بلوغ و نوجوانی تغییراتی در سیستم خواب و بیداری ایجاد می‌شود و این تغییرات سبب خواب‌آلودگی طی روز می‌شود. متخصصان بر این باورند که مشکلات مربوط به خواب عمدتاً به تعارض بین نیاز و الگوی خواب فیزیولوژیک و عوامل رفتاری و روانی‌اجتماعی برمی‌گردد که عادت‌های خواب را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند.»

چند ساعت بخوابیم

براساس نظر کارشناسان، نوجوانان به هشت تا ۹‌و‌نیم ساعت خواب در شب نیاز دارند. در این زمینه نیز دکتر فرشچی می‌گوید: «الگوی خواب نوجوانان ممکن است دچار تأخیر فاز شود، یعنی این افراد دیرتر می‌خوابند و دیرتر بیدار می‌شوند. برخی نیز دچار الگوی خواب نامنظم می‌شوند و الگوی خواب آخر هفته‌ی آن‌ها کاملاً با سایر روزهای هفته متفاوت است.

از آن‌جا که دوره‌ی نوجوانی، دوره‌ی مهم رشد محسوب می‌شود، بسیاری از عادت‌های زندگی ما در همین دوره شکل می‌گیرد.بنابراین لازم است که نوجوانان به زمان خواب خود توجه داشته باشند.»

چند نکته‌ی خواب‌آلود!

این پزشک متخصص، هم‌چنین توجه نوجوانان را به این چند نکته‌ جلب می‌کند:

۱. خواب به‌مثابه‌ی غذای مغز به‌شمار می‌آید و کمبود خواب می‌تواند در شما احساس خستگی، افسردگی، تحریک‌پذیری و عصبانیت ایجاد کند. حتی خواب‌آلودگی خفیف، عملکرد تحصیلی و یا ورزشی شما را کاهش می‌دهد.

۲. میزان نیاز به خواب شبانه‌ی خود را بشناسید و برنامه‌ی منظمی برای زمان به رخت‌خواب رفتن و بیدارشدن داشته باشید و این برنامه را در تمام ایام هفته و حتی روزهای تعطیل اجرا کنید.

۳. اگر در طول روز، احساس خواب‌آلودگی کردید، بعدازظهر می‌توانید چرت کوتاهی بزنید.

۴. صبح بعد از بیدار‌شدن، در اولین فرصت خود را در برابر نور تابان قرار دهید و عصر سعی کنید که در معرض چنین نوری قرار نگیرید.

۵. ساعت بدنتان را بشناسید و فعالیت‌های خود را طبق آن تنظیم کنید.

۶. قبل از خوابیدن، زمینه‌ی آرامش‌ برای خود فراهم کنید و یک ساعت قبل از به رخت‌خواب رفتن از مطالعه‌ی مطالب سنگین و یا انجام بازی‌های رایانه‌ای خودداری کنید.