جشن آغاز تابستان با همکاری دفتر پایش قنات جهانی و موزه مردم شناسی وزوان یکم تیرماه ۱۴۰۱

جشن اول تووستونی یا آب پاشونک

در ایران باستان جشن های متعددی وجود داشت و مردم در ماه جشن های مختلفی برگزار کرده و جشن و شادی، بخش مهمی از زندگی مردم بود. یکی از جشن هایی که ایرانیان در روز اول تابستان برگزار می کردند، جشن اول تووستونی یا آب پاشونک بود که امروزه نیز این جشن در بسیاری از نواحی ایران برگزار می شود. به مناسبت فرا رسیدن اول تابستان این بخش از فرهنگ و هنر نمناک را به معرفی و نحوه برگزاری جشن آب پاشونک اختصاص داده ایم.

تاریخ برگزاری جشن آب پاشونک

مردمان باستان به پدیده های کیهانی علاقه فراوانی داشتند و این پدیده ها را در زندگی روزمره، آیین ها و باورداشت های خود دخالت می دادند. به همین خاطر در آغاز تابستان که خورشید از بالاترین جایگاه در افق شمال شرقی طلوع و در بالاترین جایگاه در افق شمال غربی غروب می کند و بیش از دیگر روزهای سال به قطب آسمانی نزدیک شده و بلندترین روز سال و کوتاه ترین شب سال را به وجود می آورد، مردم جشن آب پاشونک را برگزار می کنند، بنابراین تاریخ برگزاری جشن آب پاشونک اول تیرماه است.

تاریخچه پیدایش جشن آب پاشونک

بارزترین دلیل اجرای «آب پاشونک» آمدن فصل تابستان و بلندترین روز سال بوده، اما راجع به علت پیدایش جشن آب پاشونک در آغاز تابستان روایت های فراوانی وجود دارد که در ادامه آورده ایم.

روایت اول

یکی از روایت هایی که درباره پیدایش جشن آب پاشونک وجود دارد این است که:

در زمان پادشاهی پسر یزدگرد اول، فیروز خشکسالی شد و حدودا ۷ سال هیچ بارانی نبارید. در آن زمان پادشاه ایران نگران بود که مردم سرزمینش دچار قحطی و خشکسالی شوند اما خوشبختانه در این مدت مرگ و میری اتفاق نیافتاد اما نگرانی ها ادامه داشت تا این که باران بارید. مردم بعد از اولین بارندگی بسیار خوشحال شدند و همگی از شادی این نعمت بزرگ از خانه ها بیرون آمدند وبه خاطر اینکه کسی بر اثر نبود باران تلف نشد، خدا را شکر کردند و به یکدیگر آب می پاشیدند.

 روایت دوم

یکی دیگر از روایت هایی که درباره پیدایش جشن آب پاشونک وجود دارد این است که:

در روز نخست تابستان  که یکی از پادشاهان ایرانی از نبرد باز می گشت و از پیروزی در جنگ خوشحال بود ، کنار قنات زلف آباد همراه یارانش اتراق کرد و در آب قنات دست و رویش را شست تا تمیز شده و بعد استراحت کند اما زمانی که کنار قنات بود یک حوری زیبارو در ذهنش مجسم شد که مشتی آب روی او پاشید. شاه که بسیار خوشحال بود، از این کار خوشش می آید و به همراهانش آب می پاشد و از آنجا جشن آب پاشونک شکل می گیرد.

روایت سوم

یکی دیگر از روایت هایی که درباره پیدایش جشن آب پاشونک وجود دارد این است که:

روزی کیخسرو پادشاه افسانه ای ایران در حال برگشت از جنگ با افراسیاب بود که تشنه شده و برای خوردن آب یک چشمه به بالای کوهی در ساوه می رود اما در کنار چشمه حوری زیبا رویی را می بیند و تاب زیبایی او را نمی آورد و از هوش می رود. 

بیژن، پسر گودرز که از آن حوالی عبور می کرده ، کیخسرو را بیهوش می یابد و برای به هوش آوردن او بر صورتش آب می پاشد و بر اساس این داستان اینگونه جشن آب پاشونک شکل می گیرد.