حسین صمیع :مشکل کم آبی و ضعف مدیریت و برنامه ریزی، دو مشکل عمده کشاورزی شهر وزوان

حسین سمیع: سلام و احترام.
مشکل کم آبی و ضعف مدیریت و برنامه ریزی، دو مشکل عمده کشاورزی شهر وزوان؛
همانطور که می‌دانیم، متاسفانه به دلیل توسعه زندگی شهری و به تبع آن کاهش نزولات آسمانی ظرف تقریبا ۴دهه اخیر و به طور کلی عوامل طبیعی و دخالت عوامل انسانی موجب گردیده تا کشاورزی شهر وزوان سیر قهقرایی را طی نماید. منطقه ای که سابقا علاوه بر تامین نیاز مردم شهر، محصولات آن به دیگر مناطق کشور نیز ارسال می گردید. دبی آب قنات وزوان با نوسان ۱۵۰لیتر بر ثانیه و کمتر از ۷۰ لیتر بر ثانیه نبوده است. به طوریکه در هر شبانه روز تعداد ۵ الی ۶ نفر آبیار کارکشته و جوان و یک نفر میرآب باتجربه، آب را مدیریت می کرده اند. کشتزارهای گندم وزوان با نام‌های ایلاقی و رینون، به شیوه سنتی آبیاری می شد و فصل برداشت آن دست کم سه ماه به طول می انجامید.
باغ های دارای پرچین و محصور با درختانی انبوه و تاک های پر میوه، خوشمزه و ارگانیک ترین انگور و کشمش مورد نیاز مردم و نواحی دیگر را تامین می کرد.
سالانه صدها کیلو سیب زمینی با کیفیت، جو، ارزن، یونجه، علوفه دام، بادام، سیب، آلو، پیاز ، زردک، چغندر و… برداشت می شد.
اینها را اغلب افرادی که سن‌شان ۵۰سال و بالاتر است به خوبی در خاطر دارند.
اما همانطور که گفته شد به ناگاه و به طور محسوس و طی مدت زمانی کم، فصل آبسالی به پایان رسید.
توجه به کشاورزی و دامداری کاهش یافت، باغات خشک و دیوار های گلی آن با بی توجهی مالکان یکی پس از دیگری فرو ریختند.
مادی آب با آن دبی حداقل ۷۰ لیتر آب برثانیه، به جوی باریکه ای تبدیل گردید که یک نفر آبیار هم برای آبیاری اضافه بود.
با این شرایط پیش آمده لازم و ضروری بود تا به شیوه ای دقیق و اصولی مشکل کم آبی و کشاورزی مدیریت شود.
تا اینجای مطلب موضوعی است که توسعه نامتوازن شهری و به تبع آن عوامل جوی و طبیعی، امری نامبارک را بر ما تحمیل نموده است.
البته این امر تقریبا کلی است و بیشتر نقاط کشور را درگیر نموده است.
از اینجا مشکل بعدی بوجود آمده است و آن «چگونگی مدیریت بحران آب بویژه آب کشاورزی» است.
ادامه دارد…
در اوایل دهه هشتاد مدیریت بحران آب کشور با احساس خطر در این حوزه در بخش‌هایی از کشور با تخصیص اعتبار لازم به منظور استفاده بهینه از آب، تشویق به تغییر سیستم آبیاری از غرق آبی به قطره ای و تحت فشار نمود.
این اقدام را با تخصیص اعتبار به دارندگان چاه های آب، مزارع و کشتزارهایی که مالکیت خصوصی داشت، آغاز نمود.
بسیاری از دارندگان این قبیل املاک ماه ها و سال ها در انتظار دریافت تسهیلات دولتی قرار داشتند، چه بسا بسیاری نیز از طریق روابط و معرفی خود به نام کشاورز یا نماینده کشاورزان ، از این امکانات اقدام نمودند.
به سهم خود آنچه درباره کشاورزی وزوان باید همه بدانند، تا آنجا که تحقیق نموده و اطلاع داشته ام را بارها و در جلسات مختلف بیان کرده ام و اعتقاد دارم اطلاع رسانی، شفافیت و همکاری، بسیاری از مشکلات و ابهامات را بر طرف می کند و همه را در جهت تصمیم گیری منطقی و اصولی همراه می سازد.

اواسط دهه هشتاد با عنایت به شرایط موجود و با انگیزه استفاده مطلوب و بهینه از آب و زمین ، مکانیزه کردن کشاورزی، اشتغال زایی و افزایش بهره وری، اقداماتی انجام گرفته است که با جلب نظر تعدادی از مالکان علی رغم مخالفت تعدادی دیگر، اعتبار یکپارچه سازی دشت و لوله کشی آب قنات بزرگ وزوان با تشکیل شرکت نیلوفر آبی، از دولت دریافت می شود.
مسوولین وقت طی جلساتی با مالکان قول می‌دهند که این موضوع به صورت فاز به فاز اجرا شده و زمین‌های هر مالک در هر فاز مشخص و یکجا سازی گردد تا مالک از وضعیت ملکی و اسناد خود مطلع باشد. در فاز یک این اتفاق افتاده است، یکپارچه سازی، لوله گذاری و جانمایی زمین هر مالک مشخص شده است.
شرکت برای سهولت آبیاری و کشت یکپارچه، حق بهره برداری دارد و مالکیتی بر زمین و آب کسی ندارد. البته دراین بین تعدادی از کشاورزان این نوع شیوه شرکتی را نپذیرفته و در بخش‌هایی از دشت یکپارچه شده، خود اقدام به کشت و کار می نمایند. در فاز دوم نیز لوله گذاری با همکاری طرفین انجام شده ولی جانمایی انجام نشده است این موضوع یکی از مهمترین سوژه های اختلافی بین خودکاران و شرکت است.
تقسیم آب بر اساس میزان آب و ملک هر مالک انجام می شود.
بحث بازگشت به شیوه اولیه کشاورزی و در اختیار قرار گرفتن هر قطعه ملک توسط مالکین نیز گاها مطرح می شود که امکان آن سخت می باشد اما امکان سند دار کردن املاک یکپارچه شده به واقعیت نزدیکتر است.
شرکت نیلوفر آبی به دلیل نداشتن ساختار قانونمند و حسابرسی دقیق، ضعف نظارت، نبود شفافیت و اختلافات مالکین، متنفعین و کشاورزان، طی دوران فعالیت خود قطعا با فراز و فرودها و نارسایی هایی مواجه بوده و متاسفانه نتوانسته به اهداف واقعی تاسیس شرکت که ایجاد تحول در کشاورزی بوده، برسد و باید درباره عملکرد خود پاسخگو باشد.
میدانیم که با همین ظرفیت و امکانات و آب موجود، بهره برداری بسیار بیشتری حاصل میشود که سود حاصل از آن می تواند پاسخگوی نیازهای شهر، کشاورزان و رونق تولید باشد.
استقرار شرکت در دشت وزوان دلیلی بر مالکیت آب و ملک افراد نیست و صرفا رابطه موجر و مستاجر را داراست.
افزایش و کیفیت بخشی به کاشت و برداشت محصولات، روی کرد داخلی و استفاده از کارگران و کشاورزان محلی مغفول مانده است.
در سایه همکاری و در صورتی که حول محور منافع جمع، اختلافات کنار گذاشته شود و ساختار شرکت اصلاح و قانونمند شود و شفافیت برقرار باشد اهداف محقق خواهد شد.
اینجانب طی دوره شورای پنجم علارغم آنکه مسولیت مستقیمی در موضوع کشاورزی نداشتم ولی به جهت کمک به حل مشکلات و اختلافات و سامان یافتن کشاورزی شهر ورود نمودم . ضمن آنکه در آن مقطع هرکدام از اعضا شورای شهر در مورد کشاورزی مواضع خود را داشتند که می توانند پاسخگوی اقدامات و مواضع خود باشند.
با وجود اختلافات شدید بین شرکت و خودکاران که عملا کار را به بن بست کشانده بود با همکاری تعدادی از اعضا شرکت و خودکاران جلساتی را برگزار نموده و در حد توان همکاری را برقرار نمودیم، طی این مدت اقداماتی انجام شد که هرچند کافی نبود ولی برای شروع خوب بود.
به نظرم حل اساسی مشکل کشاورزی دشت وزوان همانگونه که پیشتر نیز بیان نمودم در گرو کنار گذاشتن اختلافات، همکاری همه ی کشاورزان، در نظر گرفتن منافع جمعی، اصلاح اساسی ساختار شرکت، شفافیت و اتخاذ تصمیمات علمی و تخصصی خواهد بود.
موفق باشید
حسین صمیع تیرماه۱۴۰۱