چگونه سرسخت شویم؟ | ۱۰ توصیه برای تاب‌آوری در بحران

کسانی که تغییر را در شرایط تنش به عنوان چالش مثبت در نظر می‌گیرند و نسبت به تغییر ایده‌ها نگرش مثبت دارند، احساس اعتماد به نفس و توانایی بیشتری دارند و به دنبال حل مشکلات هستند و نه اجتناب از آنها و کمتر دچار بیماری فیزیکی و روحی می‌شوند.

به گزارش سواد زندگی، در دو ماه اخیر بواسطه همه‌گیری بیماری کرونا و خانه‌نشینی ناشی از قرنطینه اغلب ما تنش‌های زیادی را تجربه کرده‌ایم. وجود این تنش‌ها در هر یک از ما تأثیرات متفاوتی بر جا می‌گذارد. برخی رنجیده خاطر می‌شوند و احساس خستگی، بی‌حوصلگی، خشم و پرخاشگری می‌کنند یا افسرده می‌شوند و انگیزه‌های عادی‌شان را برای کار و زندگی روزمره از دست می‌دهند. حتی ممکن است خوابشان مختل شود یا از انجام درست کارهای روزانه باز بمانند.

• تاب‌آوری

برخی هم انگار از این تنش‌ها نیرویی مضاعف گرفته باشند با قدرت بیشتری امور روزانه‌شان را سر و سامان می‌دهند. آنها هنگام مواجهه با استرس ناشی از تنش و مشکلات عقب‌نشینی نمی‌کنند و به جای احساس عجز و ناتوانی، شرایط را کنترل می‌کنند و مشکلات را فرصتی برای رشد می‌دانند و نه تهدید و درصدد حل آنها برمی‌آیند و به دیگران نیز رسیدگی می‌کنند.

اما چرا برخی در شرایط تنش و استرس سرسخت‌تر و به اصطلاح «پوست کلفت» هستند و برخی دیگر به اصطلاح وا می‌دهند یا می‌برند.

• کشف سرسختی (تاب‌آوری)

در سال ۱۹۷۹ مدیران شرکت ایلینویز بل تلفن (IBT)اقدام به تغییر و بازسازی قوانین و شرایط سازمان کردند و در نتیجه تعداد زیادی از کارکنان دچار عوارض استرس ناشی از تغییرات از قبیل حمله‌های قلبی، سرطان، خودکشی، اضطراب و افسردگی، اعتیاد به الکل و دارو شدند و تعداد کمی حدود یک سوم هم با این شرایط سازگار شده و حتی رشد و پیشرفت کردند.

دکتر سالواتر مدی (Dr.Salvatore Maddi)روانشناس تحصیلکرده دانشگاه هاروارد کمبریج به همراه سوزان کوباسا (Suzanne C.kobasa) طی ۱۲ سال آزمایش و تحقیق بر روی کارکنان شرکت ایلینویز بل تلفن (IBT) به این نتیجه رسیدند که آن دسته از کارکنانی که توانسته بودند از این تغییرات سازمانی و تنش ناشی از آن جان سالم به در بردند دارای شخصیت سرسخت‌ (تاب‌آور) یا به اصطلاح پوست کلفت بودند.

نتیجه سال‌ها تحقیق، آزمایش، مطالعه و مصاحبه‌های دکتر مدی و کوباسا روی گروه‌های متعددی از سربازان، مدیران، ورزشکاران و دانشجویان که در قالب کتابی با نام سرسختی (Hardiness) این است: «کسانی که تغییر را در شرایط تنش به عنوان چالش مثبت در نظر می‌گیرند و به تغییر ایده‌ها نگرش مثبت دارند، احساس اعتماد به نفس و توانایی بیشتری دارند و به دنبال حل مشکلات هستند و نه اجتناب از آنها و کمتر دچار بیماری فیزیکی و روحی می‌شوند.»

• سرسختی (تاب‌آوری) چه فایده‌هایی دارد؟

سرسختی (تاب‌آوری) مانند سپری از ما در شرایط پرتنش و سخت و استرس‌زا محافظت می‌کند. باعث رشد و پرورش شخصیت فرد و انعطاف پذیری و بازیابی می‌شود.

سرسختی ترکیبی از مکانیزم‌های شناختی، رفتاری و فرایندهای بیولوژیکی است و از این رو موجب جسارت افراد برای روبه‌رو شدن با شرایط پرتنش و استرس‌زا می‌شود.

افراد تاب‌آور فعال‌تر و هدفمندترند و با علاقه و هیجان زندگی می‌کنند. آنها قدرت انتخاب دارند و مسئولیت زندگی خود را به عهده می‌گیرند.

آنها وقتی در زندگی با موقعیت‌های استرس‌زا روبرو می‌شوند آن را نه انکار می‌کنند و نه با خشونت با آن مواجه می‌شوند بلکه می‌پذیرند.

تاب‌آوری قدرت جایگزینی افکار و روش‌های تفکر مثبت را به جای تفکر منفی به فرد می‌دهد و موجب می‌شود افراد بتوانند هیجان، تعارض و تنش را مدیریت کنند.

خبر خوب آن‌که این صفت در همه افراد قابل ایجاد، آموزش و ارتقا است و هرچند بهترین زمان آن دوران کودکی و از طریق حمایت والدین و معلمان و تشویق آنها برای حل مشکلات است اما در بزرگسالی نیز می‌توان با شناخت و تمرین انسان سرسخت و تاب‌آور شد.

• ۱۰ توصیه برای تاب‌آوری در بحران‌ها

در ادامه ۱۰ شیوه برای ایجاد و افزایش استقامت و تاب‌آوری هنگام مواجهه با مشکلات و شرایط سخت که از سوی انجمن روانشناسی آمریکا پیشنهاد می‌شود، ارائه شده است. این موارد را می‌توانید برای خود و هم برای نزدیکان به کار گیرید.

۱. با اطرافیانمان رابطه برقرار کنیم: حفظ روابط خوب با اعضای خانواده و دوستان، عامل مهمی در تاب‌آوری است. به این دلیل برای کمک به خود و افراد باید رابطه خوبی را با دیگران برای افزایش سطح تاب‌آوری ایجاد کرد.

۲. موقعیت‌های بحرانی را همیشگی ندانیم: شیب و فرازهای زندگی غیرقابل اجتناب هستند. هر کسی ممکن است لحظات دشواری را تجربه کند. ما نمی‌توانیم این حقیقت را تغییر دهیم. به هر حال می‌توانیم شیوه‌هایی را که چنین موقعیت‌هایی را دریافت، یا تفسیر می‌کنیم و به آنها پاسخ می‌دهیم، تغییر دهیم. لحظه‌ای که موقعیت‌های نامطلوب زندگی را به صورت مسائلی برطرف نشدنی می‌بینیم، گام‌های مثبتی را که قادریم برداریم، محدود می‌کنیم.

۳. بپذیریم که تغییر در زندگی غیرقابل اجتناب است: تنها واقعیت در زندگی این است که هر چیزی تغییر می‌کند. گاهی اوقات ما قادر نیستیم به دلیل بعضی موقعیت‌های نامطلوب زندگی، به اهداف خود دست یابیم. پذیرش موقعیت‌هایی که مت نمی‌توانیم آنها را تغییر دهیم و تمرکز بر شرایطی که می‌تواند تغییر کند گام مهمی در جهت تاب‌آوری شخصی است.

۴. هدف گذاری کنید: داشتن هدف در زندگی و توانمندی برای هدف‌گذاری، شاخص مهمی در تاب‌آوری است. فردی که هدف گذاری را به زندگی خود ضمیمه می‌کند، جهت‌گیری آینده خود را افزایش می‌دهد و می‌تواند به زمانِ شخصی ساختار دهد. وقتی که اهدافی را تعیین می‌کنیم برای تحقق آنها کار خواهیم کرد. تلاش برای این منظور و دستاورد آن، منبعی برای خشنودی و رضایت ما خواهد بود. لازم است توجه داشته باشیم که هدف گذاری باید ملموس و گام به گام باشد.

۵. قاطعانه عمل کنید: برخی افراد هنگامی که با مساله‌ای مواجه می‌شوند ممکن است منفعل باقی بمانند در انتظار این‌که مسائل خودشان حل شوند. این نوع برخورد با مسائل، شاخصی از عدم تاب‌آوری است. در مقابل، توانمندی برای عمل جسورانه در موقعیت‌های نامطلوب به منظور حل مسائل می‌تواند شاخصی از تاب‌آوری باشد. پس اگر فکر می‌کنید کاری را باید انجام دهید بی‌محابا اقدام کنید و به خود اعتماد داشته باشید.

۶. باور داشته باشید که بحران‌ها فرصت‌هایی برای خودکاوی هستند: افرادی که در زندگی با بحران مواجه نمی‌شود، فرصتی برای شناخت خود ندارند. مسائل و مشکلات فرصت‌هایی برای خودکاوی هستند. اگر مسائل را به صورت فرصت‌هایی برای خودکاوی ببینید، تاب‌آوری‌تان در بحران‌ها افزوده می‌شود

۷. همواره به خود نگاه مثبتی داشته باشید: دارا بودن اعتماد به نفس و اعتماد به قابلیت‌های شخصی خود شاخصی از تاب‌آوری است. قبل از سعی برای حل موفقیت‌آمیز مسائل، فرد بایستی به توانایی خود برای انجام آن باور داشته باشد. شخصی بدون این باور نمی‌تواند گام‌های ضروری را برای حل مسائل بردارد.

۸. دورنمای موقعیت‌ها و مسائل را تاریخی تجسم کنید: اگر فردی که با موقعیت‌های نامطلوب زندگی مواجه می‌شود، آنها را با دورنمایی مختصر ارزیابی کند، این موقعیت‌های مشکل ممکن است بزرگتر از آنچه هستند به نظر بیایند. به این دلیل ارزیابی موقعیت‌های مساله در دورنمایی گسترده، شاخص مهم تاب‌آوری است. افرادی که می‌توانند مسائل را در بافتی تاریخی ببینند، می‌توانند مساله را به طور واقع‌بینانه‌تری درک کنند بدون این‌که بار هیجانی قوی آن را بر دوش کشند. حفظ دورنمایی گسترده از موقعیت مساله و مقابله با آنها در بافتی تاریخی آثار منفی را که مساله برای شخص در پی دارد، کاهش خواهد داد.

۹. خوش‌بین باشید: حفظ نقطه نظر خوش‌بینانه به مسائل، شاخص مهمی در تاب‌آوری است. افراد خوش‌بین انتظار دارند که چیزهای خوب اتفاق بیفتد، در حالی که افراد بدبین می‌ترسند که اتفاق‌های بدی رخ دهد.

۱۰. مراقب خود باشید: مراقب خود بودن شاخص مهمی از تاب‌آوری است. این مراقبت می‌تواند با حساسیت به هیجان‌ها و نیازهای شخصی خود، صرف زمان برای خود، حفظ سلامت جسمانی و مشارکت در فعالیت‌هایی که از آن لذت می‌برید، مشخص شود. فردی که می‌تواند خود را به لحاظ جسمانی و روانشناختی متناسب نگه دارد، کوشش و اشتیاق بیشتری را برای حل مسائل نشان خواهد داد.