شهر خورزوق، قطب تولید سفره های قلمکار کشور را بیشتر بشناسید

شهر خورزوق، قطب تولید سفره های قلمکار کشور را بیشتر بشناسید

شهر خورزوق به عنوان یکی از تاریخی ترین شهرهای شهرستان برخوار با گویشی بازمانده از زبان های ایران باستان، اکنون به عنوان قطب تولید سفره های قلمکار در کشور شناخته شده است.

به گزارش ندای برخوار؛ شهر خورزوق یکی از شهرهای بخش مرکزی شهرستان برخوار در استان اصفهان است. این شهر دارای ۲ محله به نام های دلیگان و اسلام آباد و یک شهرک سیمرغ می باشد.

شهر خورزوق در دو کیلومتری شمال اصفهان و تا پایتخت ۴۱۰ کیلومتر فاصله دارد. جمعیت شهر خورزوق امروزه بالغ بر بیست و نه هزار نفر است.

اهالی این شهر با افتخار بیش از ۱۵۰ شهید را تقدیم نظام و انقلاب کرده اند. از جمله شهدای این شهر میتوان به شهید مدافع حرم مرتضی زارع و سردار شهید علیرضا رضائیان اشاره کرد.

از آنجایی که اهالی خورزوق در تعزیه خوانی نیز دستی بر آتش دارند، تکایا و حسینه های بسیار تاریخی در این شهر موجود است. استاد حسین طاهری یکی از تعزیه خوانان مطرح این شهر است که در سال ۱۳۹۷ بعد از دست و پنجه نرم کردن با بیماری، به دلیل سرطان ریه در سن ۵۷ سالگی دارفانی را وداع گفت.

خورزوق یکی از کهن ترین شهرهای شهرستان برخوار است که مردمانش به پیروی از گذشتگان خود با گویشی بازمانده از زبان های ایران باستان (ماد-اوستا-هخامنشی) صحبت می کنند.

پیشینه و تاریخچه

نام این شهر از ابتدا تا تسلط مغول ها بر ایران (حدود ۱۲۵۵ میلادی) خورسوک بوده که مانند دیگر شهرها “ک” تبدیل به “ق” شده و نام این محل به اکنون به خورزوق تغییر یافته است.

خورسوک در کتب اوستا (یسنا ۱۰ و ۱۱) و خورشید نیایش (بند ۸ قطعات پراکنده) به معنی فروغ، روشن اندیشی و روشنایی می باشد؛ به همین دلیل اکنون شهر خورزوق به شهر آفتاب معروف است.

هرودوت مورخ یونانی که در عصر هخامنشی می زیسته می نویسد: “ماد بزرگ از شش ولایت تشکیل شده که محدوده ولایت پَئُورتَکن را شمال و شرق زنده رود تا حوالی اردستان می داند و اضافه می کند طوایف در این ولایت به طور پراکنده می زیستند و دارای گله های اسب و حیوانات شاخدار بودند که از بابت خراج سالیانه به دولت آشور اسب می دادند.

در حال حاضر اهالی شهر خورزوق به پیروی از اجداد خود دارای بیشترین تعداد اسب در سطح شهرستان برخوار و حتی استان اصفهان هستند که در اراضی شرق این شهر محلی به نام اِسپَرزه وجود دارد که در کتب اوستا به معنی میدان مسابقه و داد و ستد اسب می باشد.

والنتین ژوکوفسکی زبان شناس روس حدود یکصد سال پیش کتابی تحت عنوان فولکلُر و گویش های ایرانی نگاشته است که در فصل دوم کتاب می نویسد: “از مردم شش ناحیه اطراف اصفهان، سمت شمال و شرق، صدایی غیر از صدای فارسی نو شنیده می شود” و شش ناحیه را میمه و وزوان و اطراف آن، جوشقان و روستاهای جنوب کاشان، برخوار(کمشچه – خورزوق)، ناحیه کوهپایه و روستاهای اطراف، جرقویه و اطراف و بلوک رودشتین نام برده است.

حمدالله مستوفی در نزهه القلوب می نویسد: “برخوار در زمان حاکمیت مغول ها دارای ۳۲ قریه کوچک و بزرگ بوده” که عمده محصولات کشاورزی این ناحیه را غلات، روناس، چغندر، خربزه و انگور می داند و می نویسد: “پرورش و نگهداری اسب و قاطر طبق حرفه نیاکانشان در این بلوک رایج است” و پرورش شتر را مربوط به اردستان می داند.

خوروزق به چه معناست؟

در کتاب ایران باستان جلد ۵ به نقل از شیخ اشراق (سهروردی) قید شده است محل هایی که دارای واژه های خُر، خوُر، خوار و خوران می باشند یک درخشندگی و تجلی نیروی نادیدنی است که خدایان روشنایی به بزرگان یا مردمان این محل ها در اثر نیکوکاری و نیک اندیشی آن ها که موجب کارایی و کارگشایی بوده عطا می نموده اند.

به موجب کتب اوستا نیز محل های فوق، دارای فر و شکوه و نعمت در گله ورمه و پیروز بخشی در همه محل ها بودند و با نور و روشنایی که از نام محل و خورشید داشته اند، خدایان منفی (دیوها) نمی توانسته اند بر این مردمان غلبه کنند و از کهن ترین ساکنان ایران زمین می باشند. (دانشنامه ایران باستان جلد ۳ صفحه ۶۷۴ تا ۶۷۷ و حکمت خسروانی از سهروردی)

کشاورزی خورزوق

گندم، ذرت علوفه ای، چغندر قند و چغندر لَبو، یُونجه، آفتابگردان، باغات انگور، انار و صیفی جات و سبزیجات از جمله محصولاتی است که کشاورزان خورزوقی آن ها را کشت می کنند. بیشتر از همه چغندر این شهر معروف و مرغوب است و پیگیری هایی هم برای ثبت این میراق ناملموس در فهرست میراث ناملموس کشور صورت گرفته است.

صنایع دستی

اگر چه نام سفره قلمکار با نام اصفهان خوگرفته ولی بعد از زمان صفویه و بروز مشکلات حکومت شاه سلطان حسین، حمله افغان ها و… در اصفهان شاگردان و استاد کاران سفره قلمکار که عمدتاً اهل شهرهای اطراف و به ویژه محله دلیگان شهر خورزوق بودند کارگاه های خود را به زادگاه شان که در آن فراوانی آب قنات و زمین های مسطح برای کار و پهن کردن سفره قلمکارهای پرداخت شده بود منتقل کردند و تولید سفره قلمکار در همین شهر رونق گرفت و هنوز هم تولید و برای عرضه به گردشگران به اصفهان برده می شود.

---

بیشتر: تصاویر | قلمکاری خوروزق؛ حماسه ای بی بدیل در تولید سفره قلمکار در کشور

---

در حال حاضر با وجود بیش از ۱۰۰ کارگاه تولید سفره قلمکار در شهر خورزوق که عمده آن در محله دلیگان است، به جرأت می توان گفت که بیش از ۷۰ درصد تولید سفره قلمکار استان اصفهان و حتی کشورمان در این شهر و به شیوه سنتی با وسایل و پارچه های کتان خالص و رنگ های طبیعی تولید می شود و به تمام نقاط کشور و حتی جهان صادر می شود.

از دیگر صنایع دستی این شهر می توان منبت کاری، معرق کاری روی چوب، چرم دوزی، مُشبک کاری، قلم زنی و… را نام برد.

اماکن مذهبی

در شهر خورزوق ۳ امامزاده با نام های سلطان حضرت (ع) خورزوق، میراحمد (ع) دلیگان و سید قاسم (ع) اسلام آباد وجود دارد که در امامزادگان دلیگان و اسلام آباد مزار شهدای این محله واقع شده است.