۲۲ ) برگزار می شود

آثار نماز در زندگی بشر نماز ، عبادتی زیبا و دلنشین است . هنگامی که نماز با معرفت و خشوع انجام شود ، انسان را تا ملکوت پرواز می دهد و زنگارها را از دل می زداید . نماز ، پنجره ای به سوی روشنایی و زندگی سعادتمندانه است . به دلیل نقش سازنده نماز و آثار و برکات گسترده آن در زندگی بشر ، به جز نمازهای واجب ، در احکام اسلامی ، نمازهای دیگری نیز مطرح شده است که به آن نمازهای ” نافله ” به معنی ” زیاده و اضافه ” می گویند . این نمازها مستحبی هستند و خواندن آنها واجب نیست ، اما انجام آنها ، نشانه علاقه به نماز و خدا دوستی است . ” نماز شب ” ازجمله این نمازهاست . خداوند مهربان ، رسیدن به مقامات متعالی را از ثمرات نافله شب می داند و با اشاره به همین حقیقت ، خطاب به پیامبر می ‌فرماید : ” پاسی از شب را ( از خواب برخیز ) و قرآن ( و نماز ) بخوان . این یک وظیفه‌ اضافی برای توست ، امید است پروردگارت تو را به مقامی در خور ِ ستایش برانگیزد . ( سوره اسراء آیه ۷۹ ) نماز شب ، عبادتی روح بخش و تاثیرگذار است که بسیار مورد تأکید قرار گرفته است . امام صادق (ع) می فرماید : ” نماز شب ، موجب رضایت خداوند و محبت فرشتگان مى شود … ( این نماز ) سنت پیامبران و نور معرفت است که مایه قبولى دعا و اعمال / و موجب برکت در رزق و روزى / و واسطه میان نمازگزار و ملکوت الهی است . ” در روایات دیگر نیز آمده است : ” خانه هایى که در آنها نماز شب می خوانند و قرآن تلاوت مى شود ، براى اهل آسمان نورافشانی مى کند ، همانگونه که ستارگان براى مردم زمین می درخشند . ” شب زنده دارى و نماز شب ، نقش زیادی در سازندگى روحى انسان دارد . از همین رو ، حافظ ، شاعر نامی ایران می سراید : هر گنج سعادت که خدا داد به حافظ از یمن دعای شب و ورد سحری بود هیاهوی زندگی روزانه ، توجه انسان را به خود جلب می ‌کند و فکر او را به وادی ‌های گوناگون می‌ کشاند . به همین دلیل در کشاکش کارهای روزانه ، تمرکز ذهن ، آسان نیست . اما در نیمه های شب و به هنگام سحر که روح و جسم فرد در پرتو استراحت ، آرامش یافته ، توجه خاصی به انسان دست می‌ دهد که نشاط آور و لذت بخش است . در این محیط آرام و دور از هرگونه ریا و تظاهر ، انسان می تواند در کارهای روزانه خود ، تأمل کند و با نیایش و استعانت از خداوند نیرو بگیرد . به همین دلیل ، دوستان خدا همواره از عبادت در نیمه شب و سحرگاهان ، برای تصفیه‌ روح و تقویت اراده ، بهره گرفته اند . در اوان ظهور اسلام پیامبر (ص) با استفاده از شیوه های مختلف تربیتی ازجمله ترغیب مردم به نماز به ویژه نماز شب ، شخصیت مسلمانان را شکوفا ساخت و آنها را به انسانهایی مصمم ، شجاع ، با ایمان ، پاک و با اخلاص تبدیل کرد . بررسی روایاتی که در منابع اسلام در فضیلت نماز شب وارد شده نیز نقش سازنده و روح پرور آن را نشان می دهد . رسول خدا ( ص) در عبارتی دلنشین می‌ فرماید : ” کسی که نماز شب بخواند ، صورت ( و سیرتش ) در روز نیکو خواهد بود . ” علی (ع) نیز می ‌فرماید : « قیام شب ، موجب صحت جسم ، خشنودی پروردگار و وزش رحمت الهی / و نیز تمسک به اخلاق پیامبران است . » شبی دزدی به خانه یکی از عالمان رفت . بسیار گشت ، ولی چیزی نیافت . شیخ که متوجه آمدن دزد شد ، آواز داد : ای جوان دلو را بگیر و آب چاه را بکش ، وضو بگیر و به نماز مشغول شو ، تا فردا صبح چیزی به تو دهم و محروم نباشی . دزد آنچه را او گفت ، انجام داد . چون روز شد ، شیخ صد دینار بیاورد و به دزد داد و گفت : این جزای یک شب نماز و عبادت توست . دزد یکباره به خود آمد و لرزه بر اندامش افتاد و گفت : زر نمی خواهم . لذت یک شب با خدا آشتی کردن ، قابل محاسبه نیست . مرا به سوی خداوند راهنمایی کن تا راه سعادت را بیابم . پس از چندی ، آن جوان دزد ، در شمار اولیای حق قرار گرفت . نماز در هر زمانی ، ارزشمند و بهجت زاست ، ولی در زمانهای خاص به ویژه در دل شب ، گواراتر و دلپذیرتر است . هنگامی که پیامبر (ص) از جبرئیل خواست او را پند دهد ، جبرئیل گفت : ” ای محمد ، هرچه می خواهی عمر کن ، اما بدان که سرانجام از دنیا می روی / و به هرچه می خواهی دل ببند ، اما بدان سرانجام از آن جدا خواهی شد / و هر عملی می خواهی انجام ده ، ولی بدان نتیجه عملت را خواهی دید / و نیز بدان که شرف مؤمن ، نماز شب اوست . ” عباد الرّحمن ( بندگان خدای رحمان ) ، کسانی هستند که خالصانه و پاک پروردگار را عبادت می کنند . خداوند یکی از ویژگی این انسانها را چنین بر می شمرد : ” کسانی که شبانگاه برای پروردگارشان سجده و قیام می کنند . ” ( سوره فرقان آیه ۶۴ ) در جایی دیگر ، خداوند شب زنده داران را دانایان معرفی می کند و در مقایسه با انسان های مشرک و فراموشکار و گمراه می فرماید : « ( آیا چنین کسی با ارزش است ) یا کسی که در ساعات شب به عبادت مشغول است و در حال سجده و قیام ، از عذاب آخرت می ترسد ، و به رحمت پروردگارش امیدوار است ؟ … » ( زمر آیه ۹ ) پرهیزگاران ازجمله کسانی هستند که ویژگی های آنان در قرآن بیان شده است . یکی از این ویژگیها ، سحر خیزی و نماز و نیایش در دل شب است . در این هنگام ، بیدار دلان مقداری از شب را می خوابند ، سپس به یاد خدا به پا می خیزند و در پیشگاه با عظمت او ، استغفار و طلب بخشش می کنند . خداوند یکتا ، این عشق و ایمان دلدادگان را مشاهده می کند و با دیدن بنده سجده گزار خود ، وجود او را از نور و جلالش ، سیراب می سازد . شاید از همین روست که رسول گرامی اسلام می فرماید : « آخر شب برای تهجد ( نماز شب ) نزد من محبوبتر از آغاز آن است . زیرا خداوند می فرماید پرهیزگاران در سحرگاهان استغفار می کنند . » آیاتی که به شب زنده داری و مناجات با خداوند اشاره دارند ، به تلاوت قرآن نیز دعوت می نمایند . انتخاب قرآن به عنوان برنامه اصلی شب زنده داری ، برای آن است که در این منشور مهم هدایت ، آموزه های لازم برای اندیشیدن ، تربیت نفس و رسیدن به سعادت وجود دارد . این کتاب ، مهمترین وسیله تقویت ایمان ، تعالی روح و کسب فضائل انسانی است . خواندن قرآن و تدبر در آیات دلنشین آن ، انسان را مصفا می سازد و راه مستقیم هدایت را به او می نمایاند . نماز شب ، آداب فراوانی دارد ، ولی مناسب است ساده‌ ترین صورت آن را در اینجا ذکر کنیم تا علاقمندان شب زنده دار بتوانند از آن بهره‌ گیرند . نماز شب ، به طور ساده یازده رکعت است که به سه بخش تقسیم می ‌شود : – چهار نماز دو رکعتی که مجموعا ً هشت رکعت ، نافله شب محسوب می شود . – یک نماز دو رکعتی که نامش شفع است . – یک نماز یک رکعتی که نامش وتر است . نمازهای دو رکعتی نافله شب ، درست مانند نماز صبح هستند ، ولی اذان و اقامه ندارند . لازم به ذکر است که قنوت وتر ، از اهمیت زیادی برخوردار است .